Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımları kullanarak maden ruhsat sınırlarını çizdirebiliyoruz. Piyasada Ücretli (ARCGIS, NETCAD, MAPINFO gibi) CBS yazılımları olduğu gibi öyle çok kallavi harita işleri yapmıyorsanız ücretsiz yazılımlar da mevcut. Ücretsiz CBS yazılımlarının başında QGIS’i gösterebiliriz, Google Earth’de oldukça sık kullanılan bir yazılım.
QGIS3 yazılımına http://www.qgis.com adresinden ulaşabilir ve bilgisayarınıza kurabilirsiniz.
Google Earth PRO versiyonuna da aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz. Lisans sorarsa (yeni sürümlerde gerekmiyor diye hatırlıyorum) “ GEPFREE” yazmanız yeterli olacaktır: https://www.google.com.tr/intl/tr/earth/download/gep/agree.html
Güncel durumda QGIS3 için koordinatları sınıra çeviren bir eklenti (plugin) henüz mevcut değil. QGIS2 için Poinst2one eklentisi mevcut idi ancak QGIS 3 için eklenti güncellenmedi. Bu nedenle yazının sonunda kendi oluşturduğum makro ile bu işlemi kolayca gerçekleştirebilirsiniz.
Maden ruhsatları ED50 koordinat sisteminde yayınlanıyor. Bu sistemde Y Doğu ve X Kuzey olarak gösterilmekte. Ancak QGIS’te bu düzen tam tersi durumda. CBS yazılımları X-Y’yi geometrik sistemde kullanırlar yani Y Kuzey X Doğu şeklinde. Bu nedenle ruhsatlarda yazan kooridnatları öncelikle belirli bir fotmatta yazmamız gerekiyor.
Kendi yazdığım makroya uygun olması için ruhsatta gördüğümüz koordinatları aşağıdaki ecvel formatında yazıyoruz; Burada Osmaniye’de yer alan bir maden ruhsatının sınırları görülmekte.
İlk Sütun Poligon, İki Sütun Nokta(Sıra), Üçüncü sütun X (DOĞU), Dördüncü sütun da Y(KUZEY) değerlerini içermektedir.
Ruhsatta yer alan koordinatları EXCEL’e yazdık ancak QGIS noktaları sıralarken 2 basamaklı sayı sistemini takip ediyor. Yani rakamları küçükten büyüğe sıralarken 1,10,11,2,21,3 gibi sıralıyor. Bu karışıklığın önüne geçmek için 10’dan fazla noktanız varsa nokta sıralarını 01,02,03,04 gibi 2 haneli vermeniz gerekiyor. Excel buna pek de izin vermediği için ben bu tabloyu not defterine yapıştırıp baştaki 0’ları not defterinde yazıyorum. Ayrıca QGIS excel dosyalarında sorun yaşayabildiğinden EXCEL’de koordantları yazıp not defterine kopyalıyorum ve .txt (örenğin koordinat.txt) dosyası olarak kaydediyorum. Yukarıda yazdığımız koordinatların formatlanmış hali aşağıdaki hali alıyor
Poligon Nokta X Y
1 1 269250 4097000
1 2 270805 4098037
1 3 270809 4098007
1 4 270800 4098000
1 5 270810 4098000
1 6 270939 4097000
2 1 268250 4102000
2 2 268000 4102000
2 3 268000 4104000
3 1 264000 4100107
3 2 263100 4099900
3 3 263021 4101678
3 4 264000 4101678
3 5 264000 4101400
Artık koordinat sınırlarımızı çizdirmeye hazırız. QGIS 3 programımızı açıyoruz. Koordinatları yazdığımız metin belgesini (koordinat.txt) programa aktaracağız. Bunun için veri kaynağı yöneticisini kullanacağız. Aşağıdaki menüden sol baştaki simgeyi tıklıyoruz.
Karşımıza aktarım penceresi (data source manager) gelecek.
Bu pencerede Sınırlandırılmış Metin sekmesine geliyoruz. Dosya adı alanının yanındaki … (üç nokta) simgesine tıklıyoruz ve koordinatları kaydettiğimiz metin belgemizi (koordinat.txt) seçiyoruz. Ayarlar aşağıdaki resimdeki gibi olacak şekilde ayarlıyoruz.
Bu pencereyi birebir ayarlamanız çok önemli yoksa sonuç alamayabilirsiniz.
Ayarlarımız hazır ise Ekle tuşuna basarak koordinatlarımız QGIS 3’e aktarmış oluyoruz. Eğer koordinat dönüşümü için bir pencere daha çıkarsa OK basıp devam edebilirsiniz. Eğer adımlarınız doğru ise noktaların yer aldığı aşağıdaki ekranı görmelisiniz.
Şimdi de koordinat sistemimizi (KRS) ayarlayalım. Bunun için ruhsatın yer aldığı bölgeyi bilmeli ve Türkiye Pafta Bölümlemesinde hangi dilimde yer aldığını bulmalıyız. Örnekte kullandığım koordinatlar Osmaniye ilinde yer alıyor bu nedenle ED50 formatımız ED-50 Zon 37 (EPSG:23037) ’de yer almaktadır. Sizde diğer illere ait dilimleri aşağıda yer alan görselden bulabilirsiniz.
Dilimi belirlediğimize göre bunu QGIS’e söyleyebiliriz. Üst Menüden Katman->Katman(lar)ın KRS’ni ayarla tıklıyoruz. (Ctrl+Shift+C kısa yolu da kullanılabilir)
Açılan Pencereden kendi KRS’mize ait dilimi seçiyoruz. Noktalarımızı ayarladık. Artık sınırlarımızı çizmeye hazırız.
Makro aşağıdaki adımları izlemektedir.
İşlem araç kutusunda : 1. İzlere Giden Noktalar 1. Çizgilerden Poligon Oluştur 3. Poligonlardan çizgilere yollarını kullanarak sınır poligonlarını elde edebilirsiniz.
Bu adımları elle yapmak yerine buraya tıklayarak oluşturduğum makro’yu indirebilirsiniz.Makroyu indirdikten sonra İşlem araç kutusunda Open Existing Model.. tıklayarak makroyu QGIS’e dahil edebilirsiniz.
Modeller altındaki Sınır Çiz’e çift tıkladığınızda Nokta alanında "Koordinatlar" katmanının seçili olduğundan emin olun. Ardından Çalıştır’a basmanız yeterlidir.
Makro sizin için sınırları içeren bir dış çizgi (Sınır Katmanı), sahayı kaplayan bir Çokgen Poligon katmanı ve silmeniz gereken bir yollar katmanı oluşturacaktır. Yollar katmanı makronun çalışabilmesi için gerekli bir ara katman ve noktaları kapatmadan birleştiriyor. Belki ileride makroyu geliştirerek bu katmanı göstermeyebilirim. Artık sınırlarımız çizilmiş Durumda şimdi bu katmanları Google Earth (.kml) dosyasına aktarabiliriz. Sınır katmanını sağ tıklayarak açılan menüden Dışa Aktar > Save Features As… tıklıyoruz.
Karşımıza gelen pencerede Kayıt edeceğimiz Biçim olarak Keyhole Markup Language [KML] seçiyoruz. Dosya Adı alanından dosyayı kaydedeceğimiz klasörü ve dosya adını veriyoruz ve OK diyoruz. Koordinat dönüşüm ekranı çıkarsa ona da Ok diyorız. Artık Google Earth dosyamız da hazır. Oluşturduğumuz koordinatlar.kml dosyasını çift tıklayarak sınırları Google Earth üzerinde görebilirsiniz.
Her ne kadar yazınca uzun gibi gözükse de aslında kısa süren bir yöntemdir.